Er moet meer begeleiding komen om gestopte wielrenners te behoeden voor het zwarte gat. Te veel coureurs kampen na hun carrière met psychische klachten. Dat zeggen hoogleraar sportpsychologie Nico van Yperen en ex-prof Joost van Leijen (34). De Ewijkenaar zette in 2013 door blessureleed een punt achter zijn loopbaan en vocht daarna lang tegen een depressie, zo vertelt hij verderop in deze krant.
,,Topwielrennen is een verslaving’’, zegt Van Leijen. ,,Als je daarmee stopt, valt behalve de fysieke kick ook je levensdoel weg. Daar heb ik veel last van gehad. En ik ben niet de enige. Er is veel verborgen leed bij oud-renners. Daarom zou er een instantie moeten komen die de nazorg regelt.’’Er bestaat al een na-carrièrefonds bij de Vereniging Voor Beroeps Wielrenners (VVBW) zo laat voorzitter Bobbie Traksel weten. ,,Maar met nul euro in kas kunnen we niets doen. Blijkbaar vinden ploegen en renners toekomstbegeleiding het geld niet waard.’’ De Tielse ex-prof hoopt dat in een nieuwe cao voor de Nederlandse Jumbo-, Roompot- en Sunwebploeg financiële steun voor het VVBW-fonds wordt geregeld. ,,Zodat wij renners tijdens en na hun carrière goede loopbaancoaching kunnen aanbieden.’’
Traksel kijkt met een jaloerse blik naar de Nederlandse voetbalwereld. Spelers betalen daar maandelijks een verplichte cao-bijdrage waardoor zij aanspraak maken op onder meer loopbaanadvies en -coaching via de Vereniging van Contractspelers (VVCS). ,,Beter geregeld dan inhet fietsen’’, erkent algemeen directeur Thorwald Veneberg namens wielerbond KNWU. ,,Ploegen, renners en bonden zouden samen moeten werken om te zorgen dat coureurs na hun carrière niet in het zwarte gat belanden. Als wielerbond benadrukken we al het belang van het volgen van onderwijs voor onze selectieleden. Zij kunnen na hun carrière voor loopbaanbegeleiding ook terecht bijNOC*NSF.’’
Coureurs die nooit namens de KNWU naar een groot internationaal kampioenschap gingen, vallen echter buiten die regeling. Daarom moeten wielerploegen in binnen- en buitenland zelf de handschoen oppakken, vindt hoogleraar sportpsychologie Nico van Yperen van de Rijkuniversiteit Groningen. ,,Laat hen mentale begeleiders in dienst nemen. Die helpen renners beter te presteren en kunnen hen en passant ook voorbereiden op een leven na de sportcarrière.’’
Van Leijen, van 2009 tot en met 2013 actief voor Vacansoleil en Lotto Belisol, is niet de enige Nederlandse renner die na zijn carrière met mentale problemen kampte. De voorbije jaren werd bekend dat onder anderen Lieuwe Westra, Michael Boogerd en Bram de Groot in meer of mindere mate in het zwarte gat belandden. Ook over de grens worstelen veel renners met hun leven na de fiets. Zo werd de Duitse oud-Tour-winnaar Jan Ullrich onlangs nog opgenomen in een kliniek.
Het exacte aantal ex-coureurs met mentale problemen is onbekend, al denkt hoogleraar Van Yperen wel dat voormalig topsporters extra risico lopen. ,,Zonder sport vallen bijvoorbeeld sociale contacten weg en produceren de hersenen minder geluksstofjes. Nog belangrijker is dat atleten vaak hun helebestaan aan hun sport ontlenen. Als die topsportstatus wegvalt, dreigt een identiteitscrisis.’’